چۆنیەتی ترشیاتکردنی سەوزە بۆ کەسانی سەرەتایی

چۆنیەتی ترشیاتکردنی سەوزە بۆ کەسانی سەرەتایی

ترشی کردن لە سەوزەکاندا یەکێکە لە ڕێگاکانی خەزنکردنی خواردن بۆ ماوەی درێژ، و لە هەمان کاتدا دەکرێت خواردنێکی خۆش‌مەتەعی بێت لە ژێر دەستی خۆماندا. لە ئەم وتارەدا، بە ڕێنمایییەکی تەواو و بۆ بەرهەم هێنانی ترشی بە شێوەی سەروشتی، ئەوانەی سەرەتایی توانای تاقی‌کردنەوەی پڕۆسەی ترشیاتکردن بە ئاسانترین ڕێگا دەبەنەوە.

چی ترشییە؟

ترشیاتکردن بە شێوەیەکی گشتی واتە خواردنێک بە تێپەڕاندنی لە تێکەڵەی ئاسێتی و مێڵح و تری خۆراکەکان، بۆ خەزنکردنی بە درێژایی ماوە، و بەرزکردنەوەی تەمە و خۆری خواردن. ئەم پڕۆسەیە دەتوانرێت بە شێوەی سەرشتی یان فەرمی تر بکرێت، بە تێچوونی فەرمی بەکارهێنانی مێسەوە (fermentation) یان بە کارهێنانی سەرەتا و تەواوکردنی ئاسێت و سەوزە.

ئامادەکارییە سەرەتایی بۆ ترشیاتکردن

١. دیاریکردنی سەوزە

سەرەتای هەر پڕۆسەیەکی ترشیاتکردن، بریتییە لە دیاریکردنی سەوزەی تازە، بەبێ هەر شیکەر و لەشکاندن. سەوزەی نوێ و بە تەندروستی ئەوەیەی بەرزترین کەیفیەتی ترشی پێدەدات. بە گشتی، ترشی لەمانەی خوارەوە پێویستە:

• خیار: خەریکی هەموو کێشانە و لە گەردووری خراپی بە دورە.

• تۆماتەی سەوز: زۆر بەکارهاتووی ترشیی سەروشتی.

• گەزەر: گەزەری تازە و هەڵوەشاو.

• کەڵەم: بۆ ترشیی شوڕی سەرشتییەکان.

• سێوزی شین: بۆ دەربەری ترشیی بە تەمەی بەرز.

٢. پاكکردن و بریندارکردن

سەوزەکان پێویستن بە پاککردنەوە بە ئاو و سەبۆنەی تەنها بۆ بەرهەمە سەوزەییەکان. لەوانەیە شڵەکان یان خاکی خواربەر لە سەر سەوزەیەک بێت، بۆیە پاکی پێویستە قەدەغە نەکرێت. بریندارکردنی سەوزەکان بە شێوەیەکی یەکسان و زێڕەوەیی گرنگە بۆ یەکدواوی گەشەپێدان.

٣. هەلبژاردنی شیشە و ئامراز

• شیشەکان پێویستن پاک و سترێرابکراون.

• بە باشترین شێوە، شیشەکانی میسرەنگیان و ڕووپەی زوڕیان نەبێت بۆ دووبارە نەگەیشتنی هەوا و ئەرکە.

چۆنیەتی دروستکردنی تێکەڵەی ترشی

١. ئاسێتی تێکەڵکراو

تێکەڵەی سەرەکیی ترشی بریتییە لە ئاسێت (sirka) و مێڵح و ئاوی جوڵاو، هەروەها دەتوانرێت تێکەڵکراوی هێڵبوو، توم، دۆخی سێوزی، فلفڵی ڕەش و سپی، زەیت، سەوزەی ئاتومی، لەیمۆو یان بێه.

٢. ڕێسپی ئاسانی ترشیی سەوزەی گەزەر و خیار

تۆمارەکان:

• خیار: ٥٠٠ گرام

• گەزەر: ٣٠٠ گرام

• ئاوی جوڵاو: ٢ لیتر

• ئاسێتی سپی: ١ لیتر

• مێڵح: ٤ کاشێکی گەورە

• فلفڵی ڕەش: ١ کاشە

• سێوزی شین: ٣ کەلوێ

• سیر: ٥ گووڵە

شێوەی دروستکردن:

١. خیار و گەزەر لە قەبارەی بەرز بەشیربکرن.

٢. ئاوی جوڵاو، ئاسێت، مێڵح و فلفڵ لە تەواویەکدا گەرماو بکرێن.

٣. شیشەکان پڕبکرن بە خیار و گەزەر و بە شێوەی یەکسان لەگەڵ سیر و سێوزی.

٤. تێکەڵەی گەرماوی ئاسێت زیادبکرێ و بپەڕدرێت تا لە سەر.

٥. دابەسترێت بە دانەی پلاستیکی و پەیوەندی قووڵی تێدا دروستبکرێ.

٦. بەژداریی لە ژێر سەری خۆراکە و چاککردنی بەردەوام بۆ ٥ ڕۆژ، پاشان گەرماو بکەنە سارد.

ڕوونکردنەوەی پڕۆسەی ترشیاتکردن بە فەرمی

ترشی فەرمی واتە بە کارهێنانی مێسەوە، پڕۆسەییەکی سەرشتی بۆ گەشەی ئاسێت، ئەم شێوەیە پێویستی بە مەڵحە و بەدەوامی هەڵپەرشاندنی شیشەکان و گرما/ساردی گونجاو. لە خواردا بە شێوەیەکی مەزن باس دەکەین.

پەیوەندیدان بە مێسەوەی سەرشتی

مێسەکان، وەک لاکتوباسیلۆس، فەرمی کردن دەستی پێدەکەن بە سەر سەوزەکان. ئەم بۆشاییەیی بە سەرچاوەی ئاسێتی سەرشتی و تەمەیەکی یەکتایی دەکات.

ڕێسپی ترشی فەرمی بۆ کەڵەم:

• کەڵەم: ١ کێلو

• مێڵحی خاو: ١ کاشەی گەورە

• دۆخی سێوزی، سیر، فلفڵ بەپێی حەز

• مەزه‌ی زۆر بێت؟ بێه و سێوزی زیاد بکە

شێوەی دروستکردن:

١. کەڵەمەکە بە لەبەرە بەرزەکان ببرە.

٢. مێڵح لەسەر کەڵەم داوە و بەدەستی خۆت مێزەی بکە بۆ دەرچوونی ئاوی ناتورال.

٣. لە شیشەیەکدا دانێ و دۆخەکان زیاد بکە.

٤. خۆی بە ئاوەی خۆی پڕبکە و بە دانەی سەربەست داخە.

٥. بەھێز بکە بۆ ٥–٧ ڕۆژ لە گەرمەی ٢٠–٢٢ پلە.

چۆنیەتی خەزنکردن و پێدانی ترشی

ساردکردن و پاشکەوت

• دواتر لە ڕۆژانی فەرمی یان گەرماکردن، شیشەکان بەرز بکەنەوە و داخە ساردەکان.

• پاشکەوتی گونجاوترین شوێن: یخچال یان شوێنێکی سەرد و تاریک.

ماوەی خەزنکردن

• ترشیی فەرمی: تا ٦ مانگ

• ترشیی گەرماکردن: تا ١ ساڵ

تێبینییە گرنگەکان بۆ سەرەتاییەکان

• هەرگیز تێکەڵەی نەناسراو بەکارمەهێن، چونکە دەبێت بە تەواوی ڕوونی بێت.

• شیشەکان بە شەپۆلی سترێراب بشۆرێ بۆ پەڕگەری کەیفیەتی ترشی.

• ناچالاکیی هەر شتێک کەم نێرێت، چونکە زۆربەی بەڵگەی گەڕانەوەی پڕۆسە و مەسروفات لە ناڕاستی وەدەگرێ.

کۆتایی

ترشیاتکردن سەوزە بە پڕۆسەیەکی تەندروست و خۆش‌مەتەع دەبێت لە ژیانە ڕۆژانەدا. بە بەکاربردنی ڕێسپییە سادەکان و بەرامبەر گەشەدان بە شێوەی سەرەکی، هەر کەسێک دەتوانێت خۆی ترشی دروست بکات و بە خۆری کەلتووری خواردن لە ماڵەوە بەھەز بێت.